ΚΡΟΣΣΙΑ

Μια σειρά από μικρά διηγήματα που περιλαμβάνονται στο βιβλίο FRINGES, εμπνευσμένα από τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα Sansusi Well-Being

Μέρος του έργου TRANSPARENT CURTAINS SOFTEN THE LIGHT

Ο Αλεξάντερ έχει ένα ξεχωριστό ύφος στο σχέδιο του και έχει δημιουργήσει πολλούς επαναλαμβανόμενους χαρακτήρες. Σπάνια ερχόταν στα εργαστήρια, αλλά όταν το έκανε έφερνε μαζί του μια στοίβα σχέδια για να μας δείξει, συχνά χαρίζοντας μερικά. Εμπνευσμένη από ένα από τα έργα του, κέντησα ένα σχέδιο πάνω σε ένα κομμάτι ‘αγροτικό ύφασμα‘ που βρήκα σε ένα μαγαζί στην Άκνιστε. Όταν του το έδειξα - λίγο αγχωμένη για την αντίδρασή του - τα μάτια του έλαμψαν και χαμογέλασε. Τον ρώτησα αν του άρεσε και αν συμφωνούσε να το εκθέσω δίπλα στο αρχικό του σχέδιο, και μου είπε με χαρά ναι. Όταν τον ευχαρίστησα, με αγκάλιασε. Ο Αλεξάντερ παρευρέθηκε στην τελική εκδήλωση του προγράμματος στο πολιτιστικό κέντρο Γκάρσενε. Χάρηκε πολύ βλέποντας το σχέδιο του στην έκθεση, συμμετείχε στη συλλογική παράσταση και χόρεψε με ενθουσιασμό. Βγάλαμε και μια ωραία φωτογραφία μαζί, κρατώντας τα έργα μας.

Η Λιενίτε ερχόταν τακτικά στα εργαστήρια. Δεν χρησιμοποιεί λεκτική επικοινωνία και της αρέσει να ζωγραφίζει. Σε μια άσκηση κίνησης βγάλαμε ήχους γάτας, κι από εκείνη τη μέρα νομίζω πως άρχισε να νιαουρίζει πολύ. Σε ένα άλλο εργαστήριο, δημιούργησε μια αφηρημένη εικόνα που κρατήσαμε στο αρχείο μας. Κέντησα πάνω στο έργο και της το έδειξα. Δεν αντέδρασε πολύ όταν το είδε. Όταν τη ρώτησα αν θυμόταν το σχέδιό της απάντησε θετικά, αλλά στις υπόλοιπες ερωτήσεις μου δεν κατάλαβα καλά τις απαντήσεις. Ελπίζω να της άρεσε. Όταν τη ρώτησα αν μπορούσα να πάρω μαζί μου το έργο, συμφώνησε, και η φροντίστρια της μού έδωσε άδεια να το εκθέσω. Η Λιενίτε δεν παρευρέθηκε στην τελική εκδήλωση του προγράμματος και δεν είδε τη δουλειά μας στην έκθεση. Είναι δύσκολο για τις φροντίστριες της να οργανώνουν τέτοιου είδους εξόδους. Δεν είναι εξοικειωμένη με το χώρο του πολιτιστικού κέντρου και θα της ήταν δύσκολο να ζητήσει βοήθεια για πράγματα όπως η χρήση της τουαλέτας. Στο κέντρο κοινωνικής φροντίδας ξέρει καλά τον χώρο και κινείται ανεξάρτητα - και μάλιστα γρήγορα.

Δεν θυμόμουν ποιος ήταν ο Βάλντις, χρειάστηκε να ρωτήσω τους συναδέλφους μου. Η Μπάρμπορα θυμόταν ότι είχε έρθει δύο φορές στα εργαστήρια. Ανακάλεσε μάλιστα πως μια φορά ήταν έτοιμος να φύγει, αλλά έμεινε και τραγούδησε μαζί μας όταν αρχίσαμε να παίζουμε γιουκαλίλι. Στο αρχείο μας υπήρχε ένα έργο με το όνομά του. Μου άρεσε ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποίησε μόνο το κίτρινο χρώμα για να καλύψει ολόκληρη τη σελίδα. Κέντησα πάνω του και ζήτησα να τον συναντήσω. Ήρθε βιαστικά, δείχνοντας ανυπομονησία να φύγει, κι αγχώθηκα μήπως τον ενόχλησε το αίτημά μου. Τουλάχιστον τον θυμήθηκα όταν τον είδα. Του έδειξα το κέντημα και τον ρώτησα αν θυμόταν το σχέδιο του. Δεν φάνηκε να το θυμάται, αλλά αναγνώρισε την υπογραφή του. Τον ρώτησα αν του άρεσε που είχα κεντήσει πάνω του, και απάντησε ότι του άρεσε που τώρα ήταν απτό. Όταν ζήτησα την έγκρισή του να το εκθέσω, είπε κάπως αδιάφορα ναι. Ο Βάλντις δεν παρευρέθηκε στην τελική εκδήλωση - είχε πει στις φροντίστριες ότι δεν τον ενδιέφεραν ιδιαίτερα οι δραστηριότητες του προγράμματος.

Ο Ίγκορ ερχόταν συχνά στα εργαστήρια, ξαφνικά όμως σταμάτησε. Μάθαμε ότι είχε τραυματίσει το πόδι του και δυσκολευόταν να συνεχίσει. Μιλάει ρωσικά και μπορούσε να συνεννοηθεί με τον Γιάννη και τη Λίντα που γνωρίζουν επίσης τη γλώσσα. Ο Ίγκορ συχνά χαμογελούσε με έναν μυστηριώδη τρόπο. Μια μέρα σηκώθηκε ξαφνικά κι έφυγε από την αίθουσα για να επιστρέψει λίγο αργότερα, με ένα πακέτο μπισκότα για όλους. Σε ένα από τα έργα του που βρήκα στο αρχείο μας είχε φτιάξει κάτι σαν γιγάντιο πουλί ή δεινόσαυρο. Κέντησα πάνω του περνώντας πολλές ώρες για να γεμίσω όλες τις μπλε περιοχές, όχι μόνο το περίγραμμα. Όταν ζήτησα να τον συναντήσω φάνηκε χαρούμενος που με είδε - και το πόδι του έδειχνε καλύτερα. Του έδειξα το κέντημα το οποίο εξέτασε με πολύ ενδιαφέρον, ακόμη και την πίσω πλευρά. Ο Γιάννης μετέφραζε για μας. Ο Ίγκορ είπε ότι του άρεσε και μου έδωσε την άδειά του να το εκθέσω. Όταν τον ευχαρίστησα, χαμογέλασε και μου έσφιξε το χέρι. Ο Ίγκορ δεν παρευρέθηκε στην τελική εκδήλωση - ίσως λόγω του ποδιού του. Οι φροντίστριες ανέφεραν ότι οι ένοικοι συχνά νιώθουν πεσμένοι ψυχολογικά αυτή την εποχή του χρόνου όπου είναι σκοτεινά και κάνει κρύο, και έχουν μειωμένη διάθεση να βγουν έξω.

Η Άγκνεσε ερχόταν στα εργαστήρια με τα μαλλιά της χτενισμένα σε δύο προσεγμένες κοτσίδες. Καθόταν πάντα ήσυχα, ελαφρά σκυμμένη, χαρούμενη να συμμετέχει στις δραστηριότητες. Η φίλη της η Κριστιάνα συχνά ζητούσε την προσοχή και τη φροντίδα της, κι η Άγκνεσε της ανταποκρινόταν με τρυφερότητα. Σε μια συνάντηση, οι συμμετέχοντες ξάπλωσαν πάνω σε ένα μεγάλο κομμάτι χαρτί, ενώ ο συνεργάτης τους στην άσκηση σχεδίασε το περίγραμμα του σώματος τους με κιμωλία, δημιουργώντας έναν καμβά φυσικού μεγέθους που θα μπορούσε να μεταμορφωθεί σε κήπο. Η Άγκνεσε στην αρχή, δυσκολεύτηκε να ζωγραφίσει επειδή το χαρτί ήταν στο πάτωμα. Ο Όρκουν το παρατήρησε και έφερε ένα τραπέζι από το διπλανό δωμάτιο, ώστε να μπορεί να καθίσει και να δουλέψει άνετα. Τότε άρχισε με ενθουσιασμό να γεμίζει το περίγραμμα του σώματος της με μεγάλα μπλε λουλούδια. Με εντυπωσίασε η ενέργεια των χεριών της και η αποφασιστικότητα της κίνησής της. Κρατήσαμε το σχέδιο στο αρχείο μας, κι αργότερα κέντησα ένα έργο στο ίδιο μέγεθος. Όταν της έδειξα τόσο το σχέδιό της όσο και το κέντημά μου, το πρόσωπό της έλαμψε. Θυμόταν καθαρά το έργο της και είπε ότι της άρεσε και το δικό μου. Δέχτηκε με ενθουσιασμό να τα εκθέσουμε μαζί και χάιδεψε τρυφερά τα χέρια μου. Η Άγκνεσε δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στην τελική εκδήλωση και δεν είδε τα έργα μας στην έκθεση, κάτι που με στενοχώρησε. Την είδαμε την επόμενη μέρα. Αμέσως μόλις μπήκε στην αίθουσα του εργαστηρίου, μας εξήγησε ότι την προηγούμενη μέρα έλειψε από την εκδήλωση λόγω προβλήματος στα μάτια. Συγκινήθηκα βλέποντας πόσο σημαντική ήταν αυτή η βραδιά για εκείνη. Χάρηκα που αισθανόταν καλύτερα - είχε βάψει μάλιστα τα νύχια της σε ένα όμορφο ροζ χρώμα. Ο αποχαιρετισμός δεν ήταν εύκολος.

Η Λιενίτε συχνά έμπαινε στα εργαστήρια βιαστικά, με ένα χαμόγελο. Έχει κάτι το γοητευτικό η παρουσίαση της - ακόμα και τα λίγα δόντια που λείπουν μπροστά την κάνουν νομίζω πιο γλυκιά. Ήταν πολύ αγαπητή σε όλη την ομάδα. Ζει στο νοσοκομείο και είναι φίλη με τον Γιάννη που ζει στο κέντρο κοινωνικής φροντίδας. Σύμφωνα με την Άντα, ο Γιάννης ζούσε κι αυτός κάποτε στο νοσοκομείο κι εκεί γνωρίστηκαν. Μερικές φορές ο Γιάννης της στέλνει βιντεομηνύματα μέσω της Άντα, κι η Λιενίτε απαντά με τον ίδιο τρόπο. Μου άρεσε πολύ ο κήπος που ζωγράφισε μέσα στο περίγραμμα του σώματός της - είναι πολύ εκφραστικός. Εκείνη τη μέρα, όταν τη ρώτησα αν ήθελε να φωτογραφηθεί, χαμογέλασε και έδειξε περήφανα στην κάμερα τις παλάμες της λερωμένες με χρώματα. Προσπάθησα να κάνω ένα κέντημα εμπνευσμένο από το σχέδιό της αλλά δεν κατάφερα να το αποδώσω και τελικά τα παράτησα. Η Λιενίτε παρευρέθηκε στην τελική εκδήλωση και συμμετείχε με πολύ κέφι στην παράσταση. Συνάντησε και τον Γιάννη εκεί, και οι δυο τους φαίνονται πολύ χαρούμενοι στην ομαδική φωτογραφία που βγάλαμε στο τέλος της βραδιάς.

Το πρώτο πράγμα που μου έκανε εντύπωση στην Άκνιστε ήταν οι λευκές, διάφανες κουρτίνες που στόλιζαν τα παράθυρα των σπιτιών. Έμοιαζαν να μαλακώνουν το φως, φωτίζοντας απαλά τα δωμάτια. Εμπνευσμένη από αυτή την εικόνα αποφάσισα να φτιάξω τη δική μου εκδοχή χρησιμοποιώντας χαρτί ψησίματος - λευκό, διάφανο και εύκολα διαθέσιμο στο τοπικό σούπερ μάρκετ. Άρχισα να κεντώ μοτίβα εμπνευσμένα από τα σχέδια των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα, που διατηρούσαμε στο αυξανόμενο αρχείο μας. Τέσσερα κεντημένα φύλλα άρχισαν να αντιπροσωπεύουν τις κουρτίνες. Όταν τα έδειξα στους συμμετέχοντες από το κέντρο κοινωνικής φροντίδας, είπαν ευγενικά ‘labi labi‘ που σημαίνει περίπου ‘καλό καλό‘, αν και οι εκφράσεις τους ήταν δύσκολο να διαβαστούν. Οι συμμετέχοντες από το νοσοκομείο ωστόσο, ήταν πιο ενθουσιώδεις - περίεργοι, πρόθυμοι να αγγίξουν τα κεντήματα και γενναιόδωροι με το χειροκρότημα τους. Πριν εγκαταστήσουμε τα έργα στο πολιτιστικό κέντρο για την τελική εκδήλωση προσέξαμε ότι οι πραγματικές κουρτίνες εκεί είχαν μακριά κρόσσια. Η Λίντα πρότεινε να προσθέσω κρόσσια στα κεντήματα μου. Αποδείχτηκε μια υπέροχη αν και εξαιρετικά χρονοβόρα ιδέα, που πρόσθεσε υφή στα έργα, και μεγαλύτερη σύνδεση με τον χώρο. Έτσι οι κουρτίνες μου έχουν κι αυτές κρόσσια.

Πρόγραμμα καλλιτεχνικής φιλοξενίας Sansusi Well-Being Art Residency, Άκνιστε, Λετονία, Οκτώβριος- Δεκέμβριος 2024

Το πρόγραμμα εστιάζει στη συνεργασία με τοπικές ευάλωτες ομάδες και καλωσορίζει καλλιτέχνες που επιθυμούν να εμπλέξουν περιθωριοποιημένες κοινότητες στη δημιουργική διαδικασία

Σε συνεργασία με το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Άκνιστε και το Κέντρο Υγείας και Κοινωνικής Φροντίδας Άκνιστε

Καλλιτέχνες: Emma Pinoteau, Orkun Turkmen, Barbora Turkmen, Marianna Karava, Linda Krumina

Βοηθός προγράμματος: Anda Lace

Με την υποστήριξη του προγράμματος κινητικότητας Culture Moves Europe

Όλα τα έργα και οι φωτογραφίες εκτίθενται με την έγκριση των συμμετεχόντων και των φροντιστών τους